DIY: Bouw je eigen wormenbak voor compost en plantenvoeding

Een wormenbak? Wat is dat? Als tuinliefhebber ken je dit misschien al. En anders moet je het zo gauw mogelijk leren! Je weet misschien wel dat plantjes een voedzame bodem nodig hebben. Wanneer je een tuin hebt, geef je af en toe mest en compost aan je bloemen en planten en misschien heb je zelfs wel een composthoop.

Wanneer je tuiniert op een balkon, ben je gebonden aan de beperkte ruimte van potten, emmers en kratten en in de voeding in je aarde sneller op. En waarschijnlijk heb je ook niet echt de ruimte voor een composthoop. Een wormenbak is dan een uitkomst: dit is een vorm van composteren waar de wormen het werk doen, in plaats van de temperatuur en de tijd.

Het mooie van een wormenbak is dat hij bijdraagt aan een circulair systeem: je gooit er groenafval op, laat dat verteren door de wormen en je krijgt er voedingsstoffen voor je planten voor terug. En uiteindelijk zorgen die weer voor restjes groenafval, etc.

Hoe werkt een wormenbak?

Ik heb het hierboven al een beetje uitgelegd. Een wormenbak is eigenlijk een systeem van 2 of meer bakken die je op elkaar stapelt. In de bovenste bak zitten gaatjes en stop je allemaal groenafval. Speciale compostwormen verteren je groenafval en produceren een vloeistof: percolaat. Dit vang je door de gaatjes op in de dichte bak eronder. Percolaat is rijk aan voedingsstoffen en kun je gebruiken om je plantjes te bemesten. Wanneer je wormen helemaal uitgegeten zijn, blijft er een donkerbruine tot zwarte substantie achter. Dit is ongeveer gelijk aan compost en kun je gewoon door je potgrond mengen.

Zit je bak nou erg snel vol, dan kun je er een bak met gaatjes bovenop zetten. De wormen kruipen door de gaatjes naar de nieuwe voorraad voedsel. Als je dus erg veel groenafval hebt, kun je met meerdere bakken een heuse wormentoren bouwen!

Waar haal je die wormen vandaan?

Wormen zijn niet zomaar wormen. Er zijn zo’n 9000 soorten wormen op aarde, en maar een stuk op 4 daarvan zijn geschikt om mee te composteren. Dit heeft te maken met wat en hoeveel ze eten. Gewone regenwomrmen zijn dus niet echt geschikt.

Je kunt ze per halve kilo bestellen, maar dat is best duur, en voor een kleine bak heb je echt geen halve kilo nodig om te beginnen. Ik heb zelf mijn wormen via Nudge geregeld: dit is een website die in het teken van duurzaamheid, vrijwilligerswerk en de deeleconomie staat. Maar er moet maar net wat bij jou in de buurt zitten! In Enschede was een adresje van een aardige dame, Lieneke, die een goedlopende wormenbak heeft, en die beesten vermenigvuldigen zich behoorlijk. Bij haar kon ik een bakje wormen ophalen, en ik hoop over een tijdje zelf een wormenpunt te worden!

Lieneke gaf me uit verschillende lagen van haar wormentoren wat wormen mee: zo had ik wormen in verschillende levensstadia en ook een behoorlijke kans dat er al wat eitjes tussen zouden zitten. Thuis heb ik ze in mijn wormenbak gestopt en de boel een beetje omgeschept.

Edit 2022: Tijdens de strenge winter van begin 2021 zijn mijn wormen helaas doodgevroren. Met dank aan Wormenboerderij heb ik een nieuwe kolonie om mijn wormenbakken te bevolken! Zo zorg je ervoor dat ze wél de winter overleven.

Wat kun je wel en niet in een wormenbak stoppen?

Eierschalen zijn ook heel goed voor je plantjes en veel mensen gooien ze ook wel op hun composthoop, maar zelf houd ik ze liever apart. Ik spoel ze af, laat ze drogen en verpulver ze dan. Radijsjes en tomaten zijn er erg blij mee.

Hoe gebruik je je wormensap?

Wormensap, ofwel percolaat, gebruik je om je planten van voedingsstoffen te voorzien. Het is een erg geconcentreerd goedje, dus je moet het absoluut niet puur bij je plantjes gieten! Verdun 1 deel percolaat met 9 delen water en gebruik dat mengsel om je plantjes water mee te geven. Geef ze ongeveer 1 à 2x in de maand een gietbeurt met percolaat.

Wanneer je wormen in 1 bak helemaal uitgegeten zijn en naar de bovenliggende bak zijn verhuisd, zit je met een compost-achtig restproduct. Dit kun je gewoon door je potgrond mengen.